Kunzima ukujongana nokuphononongwa kwe umsebenzi njengaye Cyrano de BergeracnguEdmond Rostand, yapapashwa ngo-1897, yaza yenziwa kwangaloo nyaka eParis. Kuye kwathiwa kuye, ukumgxeka, umntu kufuneka abe ngumFrentshi, kwaye nangona kunjalo umntu kufuneka ahambe ngeenyawo zelothe. Emveni kwakho konke, imele umoya welizwe leGallic, ngendlela efanayo nekaDon Quixote ebandakanya leyo yabantu baseSpain.
Cyrano de Bergerac Ngumdlalo weqonga kwimidlalo emihlanu, ebhalwe kwivesi, kwaye ibalisa ngesimilo kunye nobomi bomlinganiswa onika umdlalo isihloko sayo. Nangona uCyrano wayekho ebomini bokwenyani, umbono asinika wona u-Edmond Rostand awuhambelani nomntu wembali, kuba uyathandana kwaye ulungile. URostand uqwalaselwe Cyrano de Bergerac ayingomsebenzi wakhe mkhulu nje kuphela, kodwa ikwangoyena nobangela wokuwa kwakhe elubabalweni. Ngaye wathi: "Mna, phakathi kwesithunzi sikaCyrano, kunye nokusikelwa umda kwetalente yam, andinaso esinye isisombululo ngaphandle kokufa." Kodwa yintoni eyenza le tekisi ibaluleke kangaka, kwaye kutheni kunzima ukuyibetha? Ngubani, okanye yintoni le ifilosofi, imbongi kunye nendoda ephethe ikrele?
Umntu owenziwe yedwa
ICIRANO.
UCyrano akaze abuze ukukhuselwa;
Andinaye umkhuseli:
(Ukubeka isandla kwikrele)
Ewe uyazikhusela!
Kukho uluvo lwam, ngamanqaku amathathu ajikeleze ibali lomdlalo. Eyokuqala kubo yi «uzenzele umntu. » UCyrano ungumntu oziqhenyayo, i-musketeer, kunye nombhali onokunqumla isandla kunokuba atshintshe i-comma enye kwiincwadi zakhe ukuze akholise umntu ohloniphekileyo, okanye umphathi. Uyayicekisa ngomphefumlo wakhe yonke into "ethengisiwe" kwaye, ukuze agcine ukuzimela kunye nenkululeko, akaboyiki ubuhlwempu, ingqele kunye nokukhutshwa. Njengoko esitsho ngokwakhe, isiqubulo sakhe sithi: «Ukufa, Ewe! Ndithengise, hayi!"Ngaphezu koko, ufuna le nto yokuzihlukanisa yedwa ngokungathandekiyo, njengendlela yokuziqinisekisa, kunye nokubonisa umhlaba ukuba akukho nto kwaye akukho mntu unokwaphula umphefumlo wakhe.
ILEBRET.
Ukuba ukucinezela kwakulungile
umoya wakho ... musketeer,
uzuko, imali.
ICIRANO.
Kwaye iyakufikelela kweliphi ixabiso?
Ndingasebenzisa ziphi iindlela?
Unikiwe. Ukukhangela umkhuseli
kwaye ndikhula ndithanda
njenge-ivy eqhubekayo
isiqu esiqinileyo siwola,
ukukhotha i-crust,
igudise uburhabaxa bayo
ukunyuka ngokuthe ngcembe
indebe? Ndikhula ndinje?
Ngaba ndinobuqili bokuvuka?
Wits yam andikhumbuli
okanye umzamo wam ubaliwe?
Lo mnqweno wokuba nenkululeko yokuzikhethela, kwaye ungaxhomekeki kwabanye, unokubongwa ngokugqwesileyo Isidumbu sikaCyrano kwisenzo sesibini. Inguqulelo ye eponymous 1990 ifilimu nguJean-Paul Rappeneau, kunye nendima ephambili edlalwe nguGérard Depardieu, oku kuyabonakala:
Unxantathu wothando
ICIRANO.
Ndedwa, ebumnyameni, siyaqikelela
ukuba unguye, ukuba ndinguye, ukuba siyathandana ...
Wena, ukuba ubona into, bubumnyama kuphela
yekapa yam; Ndibona ubumhlophe
yengubo yakho ekhanyayo yasehlotyeni ...
I-Enigma emnandi, ethanda isibini esimangalisayo!
Thina, kulungile kum,
Ukucaca kwaye mna njengesithunzi!
Inqaku lesibini yile unxantathu wothando, ubudlelwane phakathi kukaCyrano, uRoxana noCristián. Umlinganiswa wethu ophambili, othathwa njengoyinto eyoyikekayo ngenxa yempumlo yakhe enkulu, akazami ukubhengeza ukuba uyamthanda uRoxana esoyika ukuba uza kumala. Olu loyiko luyanda xa efumanisa ukuba uyathandana ne-cadet esencinci, uCristián, onako konke ukubonakala kukaCyrano. Nangona kunjalo, uCristián yindoda enomlomo omncinci, ngakumbi xa uthetha nabasetyhini. Ke ujikela ku-Cyrano ngokwakhe ukuba abhalele iRoxana iileta zothando.
UROXANA.
Ndiyakuthandana! Khuthaza!
Phila! ...
ICIRANO .— (Ukumomotheka ngomzamo)
Ibali andilihoyi.
Bathi kuye: "Ndiyakuthanda!"
ukuya kwinkosana, nobubi bayo;
«INRI " ngothando lomnqamlezo wakhe,
ngequbuliso ndaziva ndiphelile
Ukunyibilika okumnandi
Kwelo binzana konke ukukhanya.
Yintoni ingelilo ibali? Ndilungile;
kodwa ndivile elo binzana ...
kwaye uyabona, ndandikhubazekile,
kwaye ndisakhubazekile.
Le meko iphelela kwi umtshato phakathi kukaRoxana noCristián. Kwelakhe icala, uCyrano, nangona ezama ukuzikhohlisa, kwaye akholelwe ukuba uyayivuyela into yokuvuma uthando lwakhe ngoCristián, emazantsi ezantsi uyazi ukuba bubuxoki. Kodwa, enenkani njengangaphambili, akazange ayivume, nokuba kuvele ubungqina bokuba iileta zabhalwa nguye, kwaye uRoxana wagqibela ngokuthandana neemvakalelo zakhe, ngaphandle kobuhle bukaCristián.
Intlekele
ICIRANO.
Obu bukho bam ibingu:
Injongo! ... ulibale!
Uyakhumbula? Ngaphantsi kwebhalkhoni
UCristián wothando uthethile nawe;
Mna, esithunzini, ndamkhomba,
ikhoboka lemeko yam.
Ngaphantsi, ukubandezeleka
kunye nomnqweno wam wokulwa;
abanye phezulu, ukufikelela
ubuqaqawuli, ukwanga, uyolo.
Kungumthetho endiqhwaba ngokufanelekileyo,
Ngethamsanqa lam kwisivumelwano esihle:
kuba uMolière unobungqondi,
kuba uCristián wayemhle.
Inqaku lokugqibela yile intlekele nguCyrano. Umvuzo wakhe wobomi obuzinikele ekunyanisekeni kuye, ukulwela imbeko yakhe, kukungaqondani kunye nokususwa eluntwini. Lo ngumdlalo weqonga omkhulu, kunye nokuziphatha okungathandekiyo komdlalo: ukuba kweli hlabathi abo baceba okweempuku ngabo baphumeleleyo, kwaye abo baya phambili, kwaye benesidima nembeko, bayatshabalala.
UCyrano de Bergerac ngumntu olusizi, kodwa kunye nemodeli; Ibonisa iminqweno yethu njengabantu: inkululeko, ukuzimela, isibindi, ubuchule… zonke ezi njongo, kunye nezinye ezininzi. Nguye, kwaye akakho omnye, ukumelwa okuphezulu komzabalazo womntu ngokuchasene noluntu olufuna ukumenza ikheswa. Ngokuchasene noko unokulindela, ukuba ngumzekelo akuncedi ukufezekisa naluphi na ulonwabo, kodwa kukuqhubela ngamandla ekuzitshabalaliseni. NjengoKristu emnqamlezweni, uCyrano kufuneka afe, enomnqwazi wakhe webhongo entlokweni yakhe, ukusenza sibonise, asihlambulule izono zethu, asifundise ukuba ubuntu bunokuba ngaphezulu kunoko bunjalo.
ICIRANO.
Hayi, ndiziva ndiguqukile
emarmore emhlophe! ... Kodwa, ndinguCyrano,
kwaye ngekrele ngesandla
ngokuzola ndilinde kwaye ndime mde! […]
Uthini wena? ... Luyintoni uloyiso
ngubani oyilangazelelayo engafikeleli kuyo? ...
Ukuba akukho themba loloyiso
kukho ithemba lozuko! ...
Ungaphi? Ngaba ungaphezulu kwewaka?
Ndiyakwazi! Wena Unomsindo!
Ikhethe! Ubuxoki!
Ubukhwele nobubi! ...
Ndivuma ntoni? ... Ndiyavuma? ...
Ndiyakwazi, Zidenge!
Akukho luhlu lunye kum!
Yifa, ewe! Ndithengise, hayi!
Nam uzokugqiba:
Noba kutheni! Ukufa ndiyakulinda
kwaye, okoko ifika, ndifuna
yilwa… kwaye ulwe njalo!
Uya kuthatha yonke into kum!
Yonke into! I-laurel kunye ne-rose!
Kodwa gcina into ibenye
ngekhe ukwazi ukundincothula!
Ludaka lokuhlazeka
ayizange iyitshize;
kwaye namhlanje, ezulwini, ukumshiya
kwizityalo zeNkosi,
Kuya kufuneka ndibonise ngaphandle kweentloni
ukuba, ongaboniyo kubo bonke ububi,
yayiyiparagon yobunyulu
ngonaphakade; Kwaye ... iplume yam.
Ndize apha ngenxa yesalathiso esenziwe kule ncwadi kwenye inoveli. Ndiyavuyisana nawe ngokujonga kwakhona; Imfutshane kwaye inikwe umda, kodwa ngobunzulu obuncomekayo. Enkosi ngokususa ububi bokungazi uCyrano kum.
Ndiyabulisa indoda elungileyo.
Enkosi kakhulu, ndiyavuya xa ulithande eli nqaku.