Wislawa Szymborska

Wislawa Szymborska Isa siya sa hindi kilalang makata sa buong mundo, sa kabila ng katotohanang, noong 1996, nanalo siya ng Nobel Prize for Literature. Sa kasamaang palad, hindi na tayo maaaring umasa sa kanyang presensya, dahil pumanaw siya noong 2012, ngunit ang kanyang trabaho ay patuloy na nagtitiis sa paglipas ng panahon at tiyak na nahanap mo ito sa ilang mga punto.

Pero Sino si Wislawa Szymborska? Ano ang sinulat niya? Bakit sikat ka pareho sa iyong bansa at sa ibang bansa? Sa lahat ng iyon, at higit pa, ang malalaman mo ngayon.

Sino si Wislawa Szymborska

Ang Wislawa Szymborska ay hindi talaga ang kanyang pangalan. Ang buong pangalan ng makatang ito ay Maria Wislawa Anna Szymborska. Ipinanganak siya sa Prowent noong 1923 (ngayon ay ito ang kilala natin bilang Kórnik, sa Poland).

Ang kanyang ama ay tagapag-alaga kay Count Wladyslaw Zamoyski, may-ari ng lungsod ng Kórnik, at nang siya ay namatay makalipas ang isang taon, sinadya niyang lumipat ang pamilya sa Torun, kung saan lumaki si Wislawa Szymborska.

Napaka precocious niya, kung kaya, sa edad na lima, noong nag-aaral siya sa paaralan, nagsimula siyang magsulat ng tula. Dapat ding sabihin na ang bawat isa sa kanyang pamilya ay mga matalinong mambabasa, at dati silang nagbabasa at nagtatalo tungkol sa mga libro. Bukod, mayroon siyang isang "premyo." At ang lahat ng mga tula ni Wislawa Szymborska ay dumaan sa mga kamay ng kanyang ama, at kung gusto niya ang mga ito, binigyan niya siya ng isang barya bilang isang premyo, kung saan makakabili siya ng anumang nais niya.

Noong 1931 kailangan nilang lumipat muli at, kahit na nagpatala siya sa paaralan ng kumbento sa Krakow, hindi niya natapos ang kanyang pag-aaral doon. Sa oras na ito ang isa sa mga trauma na nagmarka sa kanya ay, walang duda, ang pagkamatay ng kanyang ama. Ang pamilya ay hindi gumalaw muli, ngunit nanatili sa Krakow kung saan, makalipas ang ilang taon, sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig, noong 1940, dumanas sila ng pananakop ng Aleman sa Poland.

Dahil dito, Hindi makadalo ang mga poste sa mga pampublikong paaralan. Ngunit hindi ito tumigil sa Wislawa Szymborska na nagpasyang ipagpatuloy ang kanyang pag-aaral at ginawa ito sa isang underground na paaralan, sa Wawel Castle. Kaya, noong 1941 natapos niya ang kanyang pag-aaral sa sekondarya.

Makalipas ang dalawang taon, nagsimula siyang magtrabaho sa mga riles, sa gayon maiiwasang ma-deport sa Alemanya para sa sapilitang paggawa. Sa panahong ito ay ginugol niya ang natitirang kanyang oras sa paggawa ng mga guhit para sa isang aklat sa Ingles at pagsulat ng parehong mga maikling kwento at tula.

Ang pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay tumulong kay Wislawa Szymborska na magpatala sa Jagiellonian University sa Krakow, kung saan siya ay nagpasyang sumali sa panitikan sa Poland ngunit sa kalaunan ay binago ang mga karera sa sosyolohiya. Sa kabila nito, hindi niya natapos ang kanyang pag-aaral, ngunit bumagsak noong 1948.

Gayunpaman, sa maikling panahon ng mag-aaral na iyon, naglathala siya ng ilang mga tula sa pahayagan at magasin.

Wislawa Szymborska sa panitikan

Ang unang tulang na-publish ng Wislawa Szymborska ay noong 1945, sa isang pampanitikang suplemento sa pang-araw-araw na Dziennik Polski. Ang pamagat nito, hinahanap ko ang salitang (Szukam slowa). At hindi lamang iyon ang ibig sabihin ng kanyang pasinaya, ngunit binuksan din ang mga pintuan ng kanyang mga tula sa mga pahayagan at lokal na media.

Noong 1948, nang tumigil siya sa kolehiyo dahil hindi niya ito kayang bayaran, nagsimula siyang magtrabaho bilang isang kalihim para sa isang pang-edukasyon na magazine, partikular para sa pahayagan na binigyan siya ng kanyang unang pagkakataon, si Dziennik Polski. At, sa parehong oras na siya ay isang kalihim, nagsilbi din siya bilang isang ilustrador at makata, dahil sa patuloy siyang naglathala ng tula.

Sa katunayan, noong 1949, nagkaroon na siya ng kanyang unang koleksyon ng mga tula.

Makalipas ang ilang sandali, sa '52, naglabas siya ng isa pang koleksyon ng mga tula, Dlatego zyjemy (Iyon ang dahilan kung bakit nabubuhay kami), ang karamihan sa kanila ay puno ng kanyang ideolohiyang pampulitika. At ito ay sa oras na iyon siya ay naging miyembro ng Polish Workers Party, na may isang mahusay na pakiramdam sosyalista na siya ay lumipat hindi lamang sa koleksyon ng mga tula, ngunit din sa susunod, noong 1954, Pytania zadawane sobie (Mga katanungan na tinanong kay sarili).

Ngayon, sa kabila ng pagiging sosyalista, tatlong taon na ang lumipas ay nag-publish siya ng isang bagong koleksyon ng mga tula, Walanie do yet (Tumawag sa Yeti) kung saan ipinakita niya ang isang malinaw na pagkabigo at masira sa ideolohiyang komunista, at kung paano siya nagbago sa kanyang pag-iisip, hindi nasiyahan sa kung paano gumana ang ganoong uri ng politika.

Bilang karagdagan, nagpakita siya ng pagmamalasakit sa sangkatauhan, partikular ang Stalinism, kahit na inilaan ang isang tula kay Stalin kung saan inihambing niya siya sa kasuklam-suklam na taong yari sa niyebe (ang Yeti). Hanggang sa puntong iyon ay tinalikuran niya ang komunismo at sosyalismo na tinanggihan niya ang dalawang akda na nai-publish niya at hindi na nais na marinig muli sa kanila.

Ano ang mga librong isinulat niya

Kailangan mong isaalang-alang iyon Nagsimulang magsulat si Wislawa Szymborska mula sa edad na 5. Sinabing nag-iwan siya ng higit sa 350 mga tulang naisulat. Sa mga libro, sumulat siya ng higit sa 15 ng tula at tuluyan. Ngunit sa kabila ng pagiging masagana, hindi namin masasabi na sikat ito sa buong mundo, sa katunayan hindi ito ganoon. Medyo kilala nila siya sa kanyang bansa, ngunit hindi sa labas nito. Bilang siya ay mas kilala, ito ay nasa iba pang mga gawa: pamimintas sa panitikan at pagsasalin.

Kaya kapag noong 1996 iginawad sa kanya ang Nobel Prize para sa Panitikan, isang sorpresa si Wislawa Szymborska, kapwa para sa kanya at para sa lahat ng mga hindi nakakakilala sa kanya hanggang sa sandaling iyon. Siyempre, hindi lamang iyon ang iginawad sa kanya. Dati mayroon na siyang iba, tulad ng Prize ng Polish Ministry of Culture, na iginawad noong 1963; ang Goethe Prize, noong 1991; o ang Herder Prize at pagkilala bilang Honorary Doctor of Letters ng Adam Mickiewicz University of Poznan, noong 1995.

Ang 1996 ay isang magandang taon para sa kanya, hindi lamang dahil sa Nobel Prize, ngunit dahil din sa iginawad sa kanya ang PEN Club Prize ng Poland.

Makalipas ang maraming taon, noong 2011, natanggap niya ang isa sa kanyang pinakabagong parangal, ang Orla Bialego Order (Order of the White Eagle), ang pinakamataas na karangalang natanggap sa Poland.

Makikita mo sa Espanya ang bahagi ng kanyang isinaling akda, ang ilan sa mga libro ay:

• Landscape na may butil ng buhangin.
• Dalawang puntos.
• Ang dami dami.
• Maligayang pag-ibig at iba pang mga tula.
• Mail ng pampanitikan.
• Napiling mga tula.

Sa wakas, iniiwan ka namin isa sa mga tula ni Wislawa Szymborska.

ANUNSYO NG SALITA

SINUMANG nakakaalam kung nasaan

ng pagkahabag (pantasya ng kaluluwa),

"Hayaan mo siyang magbalaan!" , Hayaan siyang magbalaan!

Hayaan mong kantahin ko ito ng malakas

at sumayaw na parang nawala sa isip ko

masaya sa ilalim ng mahina na wilow

Walang hanggan sa gilid ng pagbagsak ng luha.

Nagtuturo ako na tumahimik

sa lahat ng wika

na may isang paraan ng pagmumuni-muni

ng mabituing kalangitan,

ang mga panga ng sinantropus,

plankton,

ang snowflake.

Bumalik ako ng pagmamahal.

Pansin Bargain!

Sa damuhan noon,

kailan, naligo sa araw hanggang sa leeg,

nagsisinungaling ka habang sumasayaw ang hangin

(master ng sayaw ng iyong buhok).

Inaalok sa "Pangarap".

Gusto ng tao

umiyak

sa mga matatanda na sa mga nursing home

mamatay Paglingkuran ang inyong sarili

sumulong nang walang mga sanggunian

walang nakasulat na mga kahilingan.

Masisira ang mga papel

nang walang pagkilala sa resibo.

PARA SA MGA PANGAKO NG ASAWA KO

—Na niloko ka niya ng mga kulay

ng mataong mundo, kasama ang kaguluhan,

na may isang kopa mula sa bintana, kasama ang isang aso

sa likod ng pader-

na hindi ka mag-iisa

sa dilim, tahimik at walang hininga.

Hindi ako nakasagot.

Ang Gabi, biyuda ng Araw.

trad. Elzbieta Bortkiewicz