Sot është një ditë kur zakonisht nderohen shkrimtarët dhe veprat e mëdha të letërsisë. Sidoqoftë, unë dua të nderoj një grua që nuk shkruajti libra, por ishte e përfshirë në mënyrë që të gjithë të kishin qasje në kulturë dhe lexim.
Unë flas për të Maria Moliner, një figurë disi e harruar e Republikës dhe që ishte përfshirë në hapjen e bibliotekave dhe prodhoi një fjalor të mirënjohur: Fjalori i María Moliner.
María Moliner (Zaragoza, 1900-Madrid, 1981), ishte bibliotekare, filologe dhe leksikografe. Vajza e një mjeku rurale, ajo u diplomua për Histori në Universitetin e Zaragozës dhe një vit më vonë hyri në Fakultetin e Arkivistëve, Bibliotekarëve dhe Arkeologëve nga opozita.
Shpallja e Republikës dhe Misionet Pedagogjike
María, e martuar me fëmijë, jetonte në Valencia kur u shpall Republika në 1931. Një muaj më vonë, qeveria krijon Bordin e Misioneve Pedagogjike, në të cilin María përfshihet dhe krijon delegacionin e Valencias.
Në vitin 1931 analfabetizmi në Spanjë kaloi 44 përqind, me shumicën e grave, dhe vetëm gjashtë përqind e popullsisë kishin qasje në libra ose gazeta. Shërbimi i Bibliotekës u koordinua nga Luis Cernuda, Juan Vicens dhe María Moliner dhe atij iu caktua 60 përqind e buxhetit të Misioneve Pedagogjike, që do të thoshte se midis vitit 1931 dhe 1936 u krijuan 5.522 biblioteka të reja.
Në Valencia, María i kushtoi të gjitha energjitë e saj zgjerimit të bibliotekave që qarkullonin, të cilat përbëheshin nga shumë njëqind libra për secilin qytet ose fshat, si për fëmijë ashtu edhe për të rritur. Rreth bibliotekave, ai organizoi një seri leksionesh, sesione filmash, radio audicione dhe albume të zgjedhura, objektivat themelorë në planin e tij revolucionar për shkrim-leximin dhe socializimin kulturor.
Siç pritej, nuk kishte aq shumë bibliotekarë në karrierë për kaq shumë biblioteka, kështu që ai vendosi t'i linte ato në duart e mësuesve meshkuj dhe femra, si dhe nënave të familjeve, pasi ai vuri re se ata kishin më shumë shqetësime për kulturën sesa burrat dhe ai pa në to gratë. ndihmës të përsosur.
Siç shpjegon María Moliner rreth bibliotekave:
Bëhet fjalë për zgjimin dhe promovimin e dashurisë për të lexuar, e cila është arsyeja pse në tufat e dërguara ka shumë libra që janë argëtues dhe estetikisht të kënaqshëm, si dhe ata me informacione adekuate për ato ide, ato probleme dhe ato konflikte që trondisin botën në të gjitha rendet e mendimit dhe të gjitha qëllimet e jetës, çfarë përbën atë gjë njerëzore që nuk mund dhe nuk duhet të jetë e huaj për asnjë person.
El Fjalor i përdorimit spanjisht nga María Moliner
Konsideruar si një nga fjalorët më të mirë alternativë ndaj atij të Akademisë Mbretërore (RAE), ai u botua për herë të parë në 1966-67 nga shtëpia botuese Gredos dhe María Moliner përdori më shumë se pesëmbëdhjetë vjet në përgatitjen e saj.
Ky fjalor i përkufizimeve, sinonimeve, shprehjeve dhe frazave të përcaktuara dhe familjeve të fjalëve, është gjithashtu një fjalor i vërtetë ideologjik dhe sinonim.
María Moliner parashikoi në disa aspekte të tilla si shugurimi i Ll në L, Dhe Ch në C (një kriter që RAE nuk do të ndiqte deri në 1994) ose përfshirja e termave në përdorim të zakonshëm, por që RAE nuk i kishte pranuar, siç është fjala kibernetikë.
Nëse doni më shumë informacion në lidhje me këtë fjalor, në Uebfaqja e Instituto Cervantes ata kanë një hyrje shumë gjithëpërfshirëse mbi të.
María Moliner sot
María Moliner është shembulli i padrejtësive ndaj grave dhe barbarisë së absolutizmit.
Lidhur me bibliotekat e saj, Lufta Civile Spanjolle dhe diktatura pasuese Franko shkatërroi atë projekt të madh të bibliotekave të Misioneve Pedagogjike dhe shkrim-leximin dhe shoqërizimin e kulturës. Siç deklaroi Juan Vicens në Francë në 1938 kur fliste për impulsin e dhënë leximit publik gjatë Republikës në Spanjë:
Historia është e thjeshtë, gjithmonë e njëjtë kur njerëzit bien nën armikun: bibliotekari pushkatohet, librat digjen dhe të gjithë ata që kanë marrë pjesë në organizimin e tij pushkatohen ose persekutohen.
Nga ana tjetër, María Moliner ishte kandidatja e parë grua që zuri një kolltuk në Akademinë Mbretërore të Gjuhës, megjithëse fakti që ajo ishte një grua, dhe profesionalisht konsiderohej më shumë si bibliotekare sesa si filologe, pavarësisht se kishte përgatitur një fjalor i rëndësishëm, e bëri atë të mos hyjë kurrë në të.
Carmen Conde, shkrimtare dhe gruaja e parë e pranuar në Akademi në 1979, nuk harroi ta përmendte atë indirekt në fjalën e saj të hyrjes:
Vendimi juaj fisnik i jep fund një diskriminimi letrar të padrejtë dhe antik.
Ky artikull shërben për të nderuar këtë zonjë të gjuhës dhe kulturës e cila bëri aq shumë për librin.
Më duket e drejtë të shfajësoj këtë personalitet të kulturës spanjolle, të diskriminuar dyfish për të qenë grua dhe për ushtrimin e punës së saj shembullore gjatë Republikës. Mirënjohja ime e përzemërt për të, pasi që idetë e saj, megjithëse shumë vite me vonesë, kanë dhënë fryte dhe bibliotekat po japin, megjithë krizën, ato vende takimi dhe mirëkuptimi midis njerëzve.