Fernando de Rojas: autori i ligjeve

Fernando de Rojas (rreth 1470-1541) njihet si autor i Celestine (1499), klasik universal i letërsisë spanjolle. Megjithatë, autorësia e saj është vënë në pikëpyetje dhe është shqyrtuar mundësia që kjo vepër të konsiderohet anonime. Edhe pse ka pasur shumë dyshime për jetën e këtij autori dhe se kush ka shkruar për dashuritë e Calisto dhe Melibea, është bërë e qartë se Rojas është krijuesi i vërtetë i Celestine.

Megjithatë, ka qenë e pamundur t'i atribuohen atij më shumë vepra letrare përtej kësaj. Vlera e Celestine ka rezultuar më se e mjaftueshme për të përfshirë juristin Fernando de Rojas në listën e shkrimtarëve më të rëndësishëm të letërsisë spanjolle. Dhe këtu po ju tregojmë pak më shumë për këtë autor.

Fernando de Rojas: konteksti dhe jeta

Diskutim për origjinën hebraike të autorit

Fernando de Rojas mendohet të ketë origjinë hebreje. Kësaj hipoteze i jepet mjaftueshëm vërtetësi, megjithëse nuk është e vetmja. Në mënyrë të ngjashme, Rojas do të ishte shumë larg nga të afërmit e tij të fundit hebrenj. Dhe është se autori arriti majat e pushtetit në shërbimin publik të pamundur për një person nga një familje e sapo konvertuar. Pastaj vlerësohet se ai mund të ishte një hebre i brezit të katërt.

Në vitin 1492 dëbimi i hebrenjve nga Spanja u urdhërua nga monarkët katolikë. Shumë familje u detyruan të konvertoheshin në besimin e krishterë, por edhe pse e bënë, mjaft njerëz u akuzuan se judaizuan, ose ishin kripto-hebrenj dhe praktikonin fenë hebraike brenda shtëpive të tyre. Ky dyshim rëndoi edhe mbi familjen e Fernando de Rojas. Edhe pse ekziston edhe një version tjetër që thotë se babai i tij ishte një hidalgo i quajtur García González Ponce de Rojas. Në fakt, ka kërkesa nga familja për të vërtetuar fisnikërinë e tyre.

Shumë njerëz të tjerë u persekutuan nga vetë qytetarët e krishterë, të cilët, në supozimin më të vogël, nxituan të denoncojnë fqinjët e tyre. Ishte edhe rasti i familjes politike të Rojas. Sepse u martua me Leonor Álvarez de Montalbán, e cila ishte e bija e një të konvertuari të akuzuar për praktikimin e fesë hebraike, Álvaro de Montalbán. Ky njeri u përpoq ta ndihmonte dhëndrin e tij, një jurist i njohur. Por Fernando de Rojas mund të bënte pak për vjehrrin e tij.

Kjo ishte klima që frymohej në kohën e autorit dhe, ndonëse siç e pamë, ai nuk ishte aspak i huaj për këtë kontekst të intolerancës fetare, Fernando de Rojas arriti të bënte një jetë komode me familjen e tij, duke marrë pjesë në jetën publike.

jeta e autorit

Fernando de Rojas lindi në La Puebla de Montalbán, në Toledo, midis 1465 dhe 1470.. Për origjinën e saj ka pasur shumë diskutime nëse ishte një familje hidalgosh apo të konvertuarish. Dihet shumë pak për fëmijërinë dhe adoleshencën e tij.. Për të mësuar pak më shumë rreth stërvitjes së tij, ose nëse kompozimi i veprës së vetme që i atribuohet i takon atij, Celestine, duhet të shkojmë në leximin dhe studimin e dokumenteve të kohës.

Për shembull, ai kishte një diplomë universitare, natyrisht, sepse ai ishte një avokat dhe mbante poste të ndryshme me rëndësi publike, si kryebashkiak i Talavera de la Reina (Toledo). Gjithashtu, në tekstin e Celestine flitet për bachelorin Fernando de Rojas, që sot do të ishte titulli i diplomuar apo i diplomuar. Më pas supozohet se ai mbaroi studimet në të njëjtën kohë që ai e kompozoi këtë vepër, sepse ai ishte i diplomuar afërsisht kur doli. Celestine në vitin 1499. Për shkak të përmbajtjes së po kësaj vepre, besohet se ai studioi në Universitetin e Salamankës. Pak kohë më vonë ai do të shkonte në Talavera de la Reina.

Ai u martua në 1512 me Leonor Álvarez de Montalban. dhe më parë tashmë ishte vendosur në Talavera de la Reina ku mundi të gëzonte njohje profesionale. Këtu ka mjaft dokumentacion për autorin që ka punuar si avokat dhe kryetar bashkie në këtë qytet, duke kryer detyra me prestigj të madh shoqëror. Me gruan e tij kishte gjithsej shtatë fëmijë.

Ai mbajti një bibliotekë të madhe dhe punoi në Celestine demonstrojnë dashurinë e tyre për letrat dhe letërsinë, përtej performancës së tyre në drejtësi. Megjithatë, ai nuk është i lidhur me tekste apo autorë të tjerë, printera apo rrethe letrare. Është kurioze sesi një tekst i vetëm ka mundur ta lartësojë atë në letërsinë spanjolle, pasi ka shkruar veprën e tij të madhe në moshë të re.

Fernando de Rojas vdiq në 1541, duke theksuar në testamentin e tij besimin e krishterë që ai shpallte.

Disa konsiderata rreth La Celestina

Përmendet e personit të tij si autor i Celestine ato vijnë veçanërisht nga njerëzit përreth tyre. Në çdo rast, askush tjetër nuk pretendoi pronësinë e veprës, por as emri i Fernando de Rojas nuk u shfaq në kopertinën e botimeve të para të këtij libri.

Vepra doli në një version të parë si Komedi Calisto dhe Melibea dhe më pas në një tjetër me titullin e Tragjikomedia e Calisto dhe Melibea, ndoshta si pasojë e drejtpërdrejtë e karakterit të veprës, dhe indirekt për shkak të frymës së shoqërisë spanjolle. Për më tepër, teksti pësoi ndryshime në strukturë dhe përmbajtje, sepse u rrit nga 16 akte në 21. Shumë pak botime të të gjitha prej tyre janë ruajtur dhe mendimet dhe gjykimet janë të ndryshme rreth tyre, duke përfshirë Ende vihet në pikëpyetje nëse ishte Fernando de Rojas ai që ishte vërtet përgjegjës për të gjitha këto modifikime; duke qenë se flitet për ekzistencën e dy autorëve të tjerë.

Fjala shkopin e shkrepëses, e cila del në fjalor me përkufizimin e mëposhtëm: “tutorja (gruaja që rregullon një lidhje dashurie)”, vjen nga kjo vepër që ka hyrë në histori me gjithë misteret që rrethojnë autorin e saj. Është një shfaqje në vargje, suksesi i së cilës është i dukshëm që në fillim me përkthimet dhe ribotimet e shumta. në italisht, gjermanisht, anglisht, frëngjisht, holandisht dhe latinisht.

Është një histori ultra-realiste dhe e zymtë, por e pranuar, që shkaktoi habi në atë kohë dhe motivoi vazhdime të tjera.. Ai ndikoi edhe te autorë dhe vepra të tjera. Celestine Ajo ka pasur gjithashtu përshtatje të shumta në formate të ndryshme artistike dhe mbijeton si një vepër universale në jetë dhe kulturë më shumë se 500 vjet pas botimit.